اسهال مسافرتى

اگر مدتى را در مسافرت سپرى كرده‏ايد ممكن است دچار اسهال‏هاى دوره‏اى بشويد.
از نظر تئورى اين حالت كاملا قابل پيشگيرى است. اما در عمل، شما نمى‏توانيد جلوى اسهال خود را بگيريد. در حقيقت احتمال اينكه دچار اسهال مسافرتى بشويد 50 درصد است، حتى اگر همه‏ى توصيه‏هاى پيشگيرانه را رعايت كرده باشيد. مهم‏ترين عامل ايجاد اين بيمارى، باكترى اشرشياكلى )يا اى - كولاى، E.COLI )مى‏باشد. اين باكترى به طور معمول در داخل روده‏هاى شما وجود دارد و كار آن كمك به هضم غذا است. اما انواع خارجى E.COLI با توليد سمى كه جلوى جذب آب، مايعات و غذاها را از روده‏ها مى‏گيرد، باعث ايجاد اسهال مى‏شود.
بنابراين، چون از جذب آب جلوگيرى مى‏شود روده‏هاى شما دچار آب زيادى خواهند شد و اين آب اضافى بايد دفع شود. سم اين باكترى جذب نمى‏شود و معمولا احساس ناخوش نداريد ولى دچار باد شكم مى‏شويد. باكترى شيگلا و سالمونلا نيز مى‏توانند اسهال را ايجاد كنند و روتراويروس‏ها و انگل‏هاى ژيارديا )GIARDIA( هم در موارد نادرى مى‏توانند اين بيمارى را ايجاد كنند. تغييرات رژيم غذايى، بى‏حالى، جت‏زدگى و بيمارى ارتفاع هم مى‏تواند عامل ايجاد كننده‏ى اين بيمارى باشد. اما 50 درصد اسهال‏هاى مسافرتى بدون علت واضحى ايجاد مى‏شوند. البته خوشبختانه، اسهال بيمارى خود محدود شونده‏اى است. بدن انسان طورى طراحى شده كه در برابر اكثر بيمارى‏ها بتواند از خود مراقبت كند. راه مراقبت از E.COLI، تصفيه و پالايش روده‏هاست.
ممكن است از يك تا پنج روز، دچار اسهال‏هاى متعدد شويد. تهوع، گرفتگى عضلات شكم و حتى تب خفيف مى‏تواند از علايم اين بيمارى باشد ولى اغلب موارد، علامت اصلى بيمارى فقط همان اسهال است. راه‏هايى وجود دارد كه شما به بدن‏تان در مبارزه با اين بيمارى كمك و آن را متوقف كنيد و يا شانس ابتلا به آن را در خود كاهش دهيد، در ذيل چگونگى آن آمده است:

هر جا كه هستيد، آب بخوريد.
 

هنگامى كه دچار اسهال مسافرتى شديد، مدفوع عمدتا حاوى آب مى‏باشد، بنابراين چرا مهم‏ترين درمان نوشيدن مايعات مناسب مى‏باشد؟ زيرا دهيدراتاسيون يا از دست رفتن آب و املاح معدنى مى‏تواند كشنده باشد. اسهال، هر ساله هزاران كودك را مى‏كشد؛ فقط به اين خاطر كه والدين آن‏ها به اشتباه فكر مى‏كنند كه خوردن مايعات، اسهال آنها را بدتر مى‏كند.
شما به نقطه ثبات نزديك مى‏شويد. اگر آب از دست رفته بدن را جبران نكنيد در عرض يك روز دچار دهيدراتاسيون )كم آبى بدن( خواهيد شد.
بهترين راه تأمين مايعات بدن خوردن آب است؛ ماده‏اى كه همه جا وجود دارد؛ اگر نمى‏توانيد آب تصفيه شده بخوريد هر آبى را كه در دسترس داريد، استفاده كنيد. اگر آن قدر دهيدراته )كم آب( شديد كه در هنگام ايستادن دچار سرگيجه مى‏شويد بهتر است به جاى نگران بودن درباره‏ى تميزى آب به فكر جايگزين كردن مايعات بدن باشيد.

از محلول ORS استفاده كنيد.
 

راه بهتر تأمين آب بدن، استفاده از محلول سرم خوراكى يا ORS مى‏باشد. ORS نوشيدنى حاوى شكر و نمك است و الكتروليت‏هاى از دست رفته در طول اسهال را جايگزين و به جذب آب توسط روده كمك مى‏كند. در حقيقت ORS آن قدر مهم است كه جان هزاران نفر را در جهان سوم نجات مى‏دهد.
در يك ليوان 240 سى‏سى آب ميوه را با نصف قاشق چاى خورى عسل، ذرت يا شكر و يك سر انگشت نمك مخلوط كنيد. در ليوان ديگر 240 سى‏سى آب خالص را با يك سوم قاشق چاى خورى جوش شيرين تركيب كنيد. به طور متناوب چند جرعه از هر كدام از اين ليوان‏ها مصرف كنيد.

به رنگ ادرار توجه كنيد.
 

هر چقدر ادرار شما زرد رنگ‏تر باشد، به مايعات بيشترى نياز داريد، پس ادرار شما بايد شفاف باشد؛ حداقل بايد دوبار در روز ادرار كنيد و ترجيحا دفعات آن از دو بار بايد بيشتر باشد.

از خوردن فرآورده‏هاى شيرى و غذاهاى جامد خوددارى كنيد.
 

حداقل در ابتدا از مصرف اين غذاها اجتناب كنيد. هنگامى كه اسهال قطع شد، غذاهاى جامد سهل الهضم نظير سيب، هويج، موز، بيسكويت كراكر يا برنج بخوريد.
PEPTO - BISMOL يك داروى بدون نسخه براى معده، مى‏تواند دوست هر مسافر باشد. اين دارو مى‏تواند جلوى دفع آب را تا 60 درصد بگيرد و مدفوع را حجيم‏تر و سفت‏تر كند و باكترى‏ها را بكشد.
احتياط: آنتى‏بيوتيك‏ها داروهاى قدرتمندى هستند كه اثرات جانبى زيادى دارند از جمله حساسيت به خورشيد و احتمال حمله اسهالى دوباره توسط باكترى‏ها؛ باز هم تكرار مى‏كنيم با پزشك خود مشورت كنيد.
گاهى وقت‏ها هيچ اهميتى ندارد كه چه كارى انجام مى‏دهيد، سرانجام دچار اسهال مسافرتى مى‏شويد ولى هنوز هم راه‏هايى براى كاهش احتمال ابتلا به اين بيمارى وجود دارد:
از خوردن سبزيجات خام، مخصوصا سالادها، ميوه‏هايى كه پوست‏شان كنده نمى‏شود، گ‏وشت نيمه پخته، صدف خام، يخ و نوشيدنى‏هاى درست شده از آب ناخالص خوددارى كنيد.
بشقاب، قاشق و چنگال‏هاى نقره‏اى را در آب تصفيه شده بشوييد.

هشدار پزشكى
 

مراقب عفونت باشيد.
 

اگر چه اكثر اسهال‏هاى مسافرتى، خود محدود شونده هستند اما بعضى از علايم اين بيمارى نياز به توجه پزشكى دارد:
- مدفوع قرمز يا سياه مى‏تواند نشانه‏ى خونريزى يا عفونت انگلى باشد. ولى مدفوع بى‏رنگ و سفيد علامت ناراحتى‏هاى كبدى است.
- تب مى‏تواند نشانه يك عفونت جدى باشد.
- نفخ و باد كردگى شكم، استفراغ و درد مى‏تواند نشانه التهاب و انسداد روده‏ها و آپانديس باشد.
- استفراغ نشانه آن است كه شما تحمل نگهدارى سرم خوراكى را نداريد. اگر هر يك از اين علايم را داشتيد هيچ كارى براى توقف اسهال انجام ندهيد.
منبع : دايرة المعارف پزشك خانواده ،گروه مولفان انستیتوسلامتی آمریکا

پي‌نوشت‌ها:
 

* انتشارات سپهر اندیشه - 1387